Năm 1952, trong một lần Bác Hồ đến thăm lớp “chỉnh huấn” chính trị cán bộ trung, cao cấp, anh em quây quần xung quanh nghe Bác kể chuyện, dặn dò. Cuối buổi, Bác cầm một cái que nói: Các chú học đã giỏi, bây giờ Bác đố chữ này xem các chú có biết không nhé! Anh em hưởng ứng “Vâng ạ! Vâng ạ!”. Người nào biết tiếng Pháp, tiếng Anh, tiếng Trung Quốc thì “nhẩm” lại kiến thức của mình, người không biết tiếng nước ngoài thì băn khoăn có chữ gì khó mà không đọc được nhỉ?
Bác vẽ một cái vạch ngang trên mặt đất rồi hỏi: Chữ gì nào? Tưởng chữ “Phạn”, chữ “cổ đại” nào chứ chữ này ai mà không biết. Cả lớp hò lên: Thưa Bác chữ “nhất” ạ. Bác khen: Giỏi đấy. Rồi Bác lại gạch một gạch nữa dưới chữ nhất. Chưa kịp hỏi, anh em đã ồn lên: Chữ “nhị” ạ. Bác động viên: Giỏi lắm. Người gạch thêm một gạch nữa dưới hai gạch cũ. Chữ “tam” ạ… Bác cười: Khá lắm.
Rồi Người gạch thêm một gạch nữa dưới chữ “tam”, chữ gì nào? “Các vị” đớ người ra, nhìn vào vạch đầu tiên thì vừa phải, vạch thứ hai dài hơn đã có hơi lệch một chút, vạch thứ ba dài hơn tí nữa cũng không được “song song” cho lắm, vạch thứ tư dài nhất, có vẻ đã “cong” lắm rồi… tiếng Pháp thì không phải. Tiếng Hán chữ “tứ” viết khác cơ! Bác giục: Thế nào, các nhà “Mác-xít”? Bác lại cầm que vạch một vạch, rồi hai vạch từ trên xuống dưới, ban đầu thì thẳng đứng, xuống đến vạch ngang thứ hai đã “queo”. Vạch ba thì “quẹo”, vạch bốn như một con giun, loằng ngoằng như cái đuôi chuột nhắt… Bác đứng dậy: Chịu hết à? Có thế mà không đoán ra… các chú biết cả đấy…
Để que xuống đất, Bác nói: Chủ trương, chính sách, đường lối của Đảng đúng đắn… đến tỉnh đã hơi cong, đến huyện đã “tả hữu”, đến xã đã sai lệch. Vì sao? Vì cán bộ không làm đúng, không nắm chắc chủ trương đường lối, không gần gũi dân, không chịu làm “đày tớ nhân dân” mà chỉ muốn làm “quan cách mạng”. Cho nên chữ ấy là chữ “quan liêu”. Các chú không học nhưng biết mà vẫn làm. Còn cái các chú học thì các chú lại ít làm…
Học viên cả lớp đứng im, không dám nhìn Bác.
Nguyễn Hồng Nhung
Trích trong cuốn Bác Hồ với chiến sĩ; NXB Quân đội Nhân dân, H.1994
