Kể từ khi Luật Trẻ em 2016 có hiệu lực từ ngày 1 tháng 6 năm 2017, việc triển khai và thực hiện luật này đã mang lại những tác động tích cực đối với quyền lợi và sự phát triển của trẻ em tại Việt Nam. Luật Trẻ em 2016 là một bước tiến quan trọng trong việc bảo vệ quyền lợi hợp pháp, chính đáng của trẻ em, tạo ra một hành lang pháp lý vững chắc để bảo vệ và chăm sóc trẻ em, đồng thời nâng cao nhận thức của cộng đồng về quyền trẻ em.
Luật Trẻ em 2016 quy định rõ ràng các quyền của trẻ em, bao gồm quyền sống, quyền phát triển, quyền bảo vệ, quyền tham gia và quyền được chăm sóc sức khỏe. Điều này giúp trẻ em có được một môi trường an toàn và công bằng để phát triển toàn diện. Các tổ chức xã hội, các cơ quan chức năng đã tích cực triển khai các chương trình, hoạt động nhằm thực hiện các quyền này, đồng thời tăng cường giáo dục cộng đồng về quyền của trẻ em. Việc xây dựng các mô hình “Làng trẻ em SOS”, “Trường học an toàn” hay “Cộng đồng không bạo hành trẻ em” đã giúp giảm thiểu tình trạng trẻ em bị xâm hại và đảm bảo quyền sống, quyền phát triển của trẻ; Các trung tâm bảo vệ trẻ em được thành lập và hoạt động tích cực hơn, tiếp nhận và giúp đỡ trẻ em bị bỏ rơi, trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn.
Một trong những thành tựu lớn của việc triển khai Luật Trẻ em 2016 là sự nâng cao nhận thức của xã hội về quyền của trẻ em. Các chiến dịch truyền thông được triển khai mạnh mẽ trên các phương tiện thông tin đại chúng, cũng như qua các cuộc hội thảo, lớp tập huấn và sự kiện cộng đồng, đã giúp mọi tầng lớp xã hội hiểu rõ hơn về các quyền cơ bản của trẻ em.
Các hoạt động truyền thông tiêu biểu bao gồm: Các chiến dịch nâng cao nhận thức về phòng chống bạo lực học đường, xâm hại tình dục và lao động trẻ em; Tổ chức các hoạt động tuyên truyền về bảo vệ trẻ em, giúp trẻ em nhận thức được quyền lợi của mình và cách thức bảo vệ bản thân. Nhờ các hoạt động này, nhận thức của xã hội về việc bảo vệ và chăm sóc trẻ em ngày càng được cải thiện, giúp giảm thiểu những hành vi bạo lực, xâm hại và phân biệt đối xử với trẻ em.
Luật Trẻ em 2016 không chỉ bảo vệ quyền lợi mà còn khuyến khích sự tham gia của trẻ em trong các vấn đề xã hội. Theo quy định của luật, trẻ em có quyền được tham gia vào các vấn đề có ảnh hưởng đến mình, đặc biệt là trong các lĩnh vực như giáo dục, sức khỏe, bảo vệ môi trường và quyền lợi của cộng đồng. Các hoạt động tham gia của trẻ em được tổ chức dưới hình thức hội nghị, cuộc thi, hội thảo và các hoạt động ngoại khóa trong trường học. Các chương trình “Trẻ em tham gia xây dựng cộng đồng” đã được tổ chức tại nhiều địa phương, giúp trẻ em có cơ hội thể hiện ý kiến, quan điểm của mình về các vấn đề xã hội; Trẻ em tham gia vào các hoạt động bảo vệ môi trường, như chương trình “Trẻ em với hành động bảo vệ thiên nhiên” nhằm nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường sống xung quanh.
Một trong những mục tiêu quan trọng của Luật Trẻ em là bảo vệ trẻ em khỏi bạo lực, xâm hại và bỏ rơi. Sau khi Luật Trẻ em 2016 được triển khai, các cơ sở bảo vệ trẻ em đã được cải thiện đáng kể. Những trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt, trẻ em bị xâm hại, bỏ rơi hay lao động trẻ em được hỗ trợ và bảo vệ tốt hơn.
Các hoạt động nổi bật bao gồm: Việc thành lập và duy trì các đường dây nóng về bảo vệ trẻ em, tiếp nhận thông tin về bạo lực trẻ em và kịp thời can thiệp giúp trẻ em bị bạo lực được cứu chữa và bảo vệ; Nhiều chương trình và dự án hỗ trợ trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt, giúp chúng hòa nhập cộng đồng và có cơ hội phát triển bình thường như các trẻ em khác.
Theo báo cáo của Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, sau khi Luật Trẻ em 2016 được triển khai, tỷ lệ trẻ em lao động sớm và bị xâm hại tình dục có sự giảm đáng kể. Các chương trình giám sát, kiểm tra việc thực hiện các quy định pháp luật về bảo vệ trẻ em đã được thực hiện tại nhiều địa phương, qua đó giảm thiểu tình trạng trẻ em bị bóc lột sức lao động và xâm hại tình dục.
Việc triển khai Luật Trẻ em 2016 đã mang lại nhiều hiệu quả tích cực, giúp bảo vệ quyền lợi của trẻ em, nâng cao nhận thức cộng đồng và tạo môi trường an toàn để trẻ em phát triển toàn diện. Tuy nhiên, vẫn còn một số thách thức trong việc thực hiện luật, đặc biệt là tình trạng bạo lực học đường và lao động trẻ em ở một số khu vực. Do đó, cần tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục và giám sát, đồng thời tạo ra những chính sách hỗ trợ thiết thực để tất cả trẻ em đều có cơ hội sống trong một môi trường an toàn, lành mạnh và công bằng.
Võ Huy
